,,Dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic(…)konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy(…)” – to fragment Ustawy Rządowej 3 maja 1791 r.
Pogrążona w kryzysie ustrojowo – politycznym Rzeczpospolita w XVIII wieku uzależniona była od sąsiednich mocarstw, a szczególnie Rosji. Przejawami słabości Rzeczypospolitej były m.in.: paraliż władzy państwowej (zrywanie sejmów, samowola szlachty) oraz pogłębienie nędzy chłopów i upadek miast.
Sytuację Polski w XVIII wieku przedstawił dobitnie Stanisław Konarski, reformator szkolnictwa, publicysta i prekursor polskiego oświecenia: